Bismillah. Elhamdülillah. Vesselatu vesselamu âlâ Rasulillah.
Bilgilere geçmeden evvel birkaç hususa değinme ihtiyacı hissediyorum. Elbette Kur’an ile tanışmak ve anlamını öğrenmek çok çok kıymetli, harika bir istek. Böyle çalışmalara yönelmek, uğraşmak, niyet etmek; müthiş. Ancak çok lezzetli 10 çeşit yemeği aynı anda yemek, lezzetleri eziyet kılacaksa, ilim de böyledir. Aceleye ve büyük lokmalara gelmez. Aşağıda sayacağım başlıkların hepsini aynı günde okumaya uygulamaya çalışmak, sıfırdan başlayan biri için büyük oradan gerçekçi olmaz. Tavsiyem, sürdürülebilir hedefler edinmek ve yolda ekleyerek devam etmek olur. Hepsine aynı anda başlayan, maalesef biraz zaman sonra hepsini birden bırakmış oluyor. Az da olsa devamlı olan hem çok makbul hem de bereketi çok. Bunu hiç unutmadan başlayalım.
Kur’an’ı kerimdeki her bir durak ayet diye adlandırılır. Ayetler bir araya gelerek sureleri oluşturur. Fatiha Suresi, Yasin Suresi gibi. Sureler çok uzun da olabilir kısa da. Bakara Suresi 49 sayfadan oluşurken Kevser Suresi 1 veya yazılışa göre 1 buçuk satırdan ibarettir. Kur’an’ı Kerim tek seferde değil, parça parça indirilmiştir. Örneğin ilk kez Alak Suresi’nin önce 5 ayeti indirilmiştir. Sonra Alak Suresi’nin devamı değil, başka sureler gelmiştir. Daha sonra bir olay neticesinde Alak Suresi’nin kalanı indirilmiştir. Tamamlanması 23 yıl sürmüştür. Peki neyin devamı ne, nasıl karışmamış? Rasulullah’a (sav) ilk andan itibaren tüm sıra ve detaylar Allah tarafından ezberletilmiştir.
(Ey Muhammed!) Onu (vahyi) çarçabuk almak (ezberlemek) için dilini kımıldatma. Şüphesiz onu toplamak ve okumak bize aittir. /Kıyâmet Suresi 16-17. Ayet
Parça parça indirilmesi elbette hikmetli bir sebeple böyle olmuştur:
Yine o inkâr edenler dediler ki: “O Kur’ân ona, hepsi birden indirilseydi ya”! Biz onu senin kalbine iyice yerleştirmek için böyle (parça parça indirdik) ve onu tane tane (ayırarak) okuduk. / Furkan Suresi 23. Ayet
Kıyamete kadar tüm insanlığa yol gösterecek; siyasetten ticarete, evlilikten boşanmaya, borç hukukundan faizin hükmüne, çocuklardan yetişkinlere, temizlikten misafir adâbına, ruh biliminden fiziğe, kimyaya, biyolojiye… İnsanın farkında olduğu olmadığı fakat bağı olan tüm alanlara dair ışık tutacak olan bu Kitap, hükümlerinin idrak edilmesi ve uygulanması için zaman vererek, bir dönüşümü gerçekleştirmiştir. Cahiliye diye adlandırılan Arap toplumundan önderler, âlimler, Peygamber (sav) arkadaşları çıkarmıştır.. ki her biri bizim için birer yıldızdır. Hangisine baksak yolumuzu buluruz.
(Kur’an çalışmamıza geçmeden evvel eğer henüz okumadıysanız önce bir ilmihâl edinin ve okuyun. Din taharettir, temizliktir. Bilmediğimiz çok mühim meseleler ve yanlış bilip kendimize eziyet ettiğimiz alanlar var. Diyanet’in ilmihâli makul. En altta tavsiye videolara bu konuyla ilgili de seri bırakacağım ama elinizde kitap da olması güzel olur.)
Kur’an’ı Kerim’de Sureler İki Şekilde İndirilmiştir:
1-Bir olay neticesinde, o duruma dair uyarıda bulunmak, cevap vermek, sonuca ulaştırmak vb sebeplerle müdahale ederek indirilen ayetler. (Abese Suresi gibi)
2-Herhangi bir olaya bağlı olmaksızın olağan zamanlarda indirilen, hüküm veren, yönlendiren, ahirete-kıyamete iman gibi konuları kuvvetlendirmek için tasvirler bulunan, geçmişte yaşanan kıssaları anlatan.. ayetler.
Nüzul sebebi, o suresinin indiriliş sebebi demektir.
Nüzul sırası ise surelerin indiriliş sırasıdır.
Kur’an’ı Kerim Fatiha ile başlar Nass ile tamamlanır. Bu Kur’an’daki dizilişin sıralamasıdır. Rasulullah (sav) yaşarken tamamlanmış bir sıralamadır. Kur’an bu düzeniyle okunarak hatim edilir (baştan sona okunur). Ancak bu sıralama indiriliş sıralaması ile aynı değildir. Surelerin tamamı indikten sonra Kur’an’daki şu anki diziliş düzenlenmiştir. Dolayısıyla nüzul yani indiriliş sırası farklı diziliş sırası farklıdır.
Tefsir Nedir?
Tefsir, ayetlerin indiriliş sebebini, kelimelerin detaylı izahlarını, bize verilmek istenen mesajları detaylıca açıklayan ilmin adıdır. Kur’an’ın izâhıdır ve bütün Müslümanlar buna muhtaçtır. Çünkü anlamadığımız bir Kitap ile yürümek mümkün değildir.
Hangi Sıraya Göre Kur’an Tefsiri Çalışmak Gerekir?
Böyle bir sınırlama yoktur ancak son tamamlanan hâlin yani elimizdeki Kur’an’ı Kerim’deki dizilişin hikmetle sıralandığı açıktır. Fatiha’da hidayet talep ederiz, hemen yan sayfada Bakara’nın başında Allah bu hidayeti nasıl kazanacağımızı anlatmaya başlar. Aramızda bir diyalog gerçekleşir ve bu durum Kur’an boyunca sürer. Surelerin dizilişinde birbiri ile bağlantıları vardır. Biri diğerinin devamı gibi devam eden sureler vardır. Dolayısıyla indiriliş sırasına göre değil doğrudan diziliş sırasına göre çalışmaya başlamak da oldukça verimli olur.
Bununla beraber, Kur’an’ın indirildiği dönem hakkında hiç bilgi sahibi olmadan, olayları bilmeden, okumadan tam bir anlama gerçekleştirmek mümkün olmaz. Bu yönüyle, ilk kez çalışma yapacak biri, indiriliş sırasıyla en azından ilk beş sureye çalışsa, hem dönem hakkında hem de sebepler hakkında çok güzel bir temellendirme yapmış olur. Çünkü sizin sadece kararınızı bilir ama sebeplerini hiç bilmezsem, sizi anlamam mümkün olmaz, değil mi?
Siyer Nedir? Tefsirle Bağı Ne Derecedir?
Siyer, Hz. Muhammed’in (sav) hayatıdır. Bizler O’nun hayatını okurken aslında surelerin nasıl ve hangi sürelerle indirildiğini de öğrenmeye başlarız. Zihnimizde güzel bir bütünlük oluşmaya başlar. O’nu tanıdıkça muhabbetimiz artar ve İslâm ile aslında o gün tanışmış oluruz.
Siyer ve tefsir birbirinden ayrılmaz iki büyük parçadır. Çünkü Peygamberimiz (sav) yürüyen bir Kur’an’dı. Ahlakı tümüyle Kur’an’dı. Biz, okuduğumuz ayetlerin nasıl hayat bulacağını onun ve ashabının (arkadaşlarının) hayatından öğreniriz. Sahabe, Peygamberimiz’in (sav) arkadaşlarına verilen genel isimdir. Sahabe hayatlarını da kısmen siyer okurken öğreniriz ama her birinin detaylıca anlatıldığı hususi kitaplar da vardır. Bu alanda tavsiye isim Muhammed Emin Yıldırım’ın kitaplarıdır. Siyer ve sahabe hayatları için birçok kaynağı onun yazdığı eserlerde bulabilirsiniz.
Hadis ve Sünnet Nedir?
Hadis, Peygamberimiz’in (sav) söylediği sözler, yaptığı davranışlardır. Sünnet ise bunların tamamını oluşturan kavramdır. Hem karakter olarak hem ibadet hususunda uyguladığı ve bize de yapın dediği kaideler sünnettir. Sünnet, farzın (yapılması kesin olan hükümlerin) tamamlayıcı parçalarıdır. Öğlen namazının sünneti bize miras olduğu gibi tebessüm etmek de sünnet olup bize mirastır.
Nereden Başlayalım? Ne yapalım?
(Satış siteleri ile bir iş birliğim yok tek bir adres olsun diye buradan seçiyorum. Belki daha ucuz yerler vardır. Siz istediğiniz yerden alabilirsiniz. Kitap fiyatları korkunç.. En sona dijital kaynaklar da ekleyeceğim.)
1- Kur’an
Öncelikle sakin olalım 🙂 Güzelce bir gusül abdesti alalım ve Allah’a yürekten dua edelim. 2 rekat namaz kılıp ”Allah’ım kitabını bana aç, kalbime Kur’an sevgisi koy, bana onu kolaylaştır.” diyelim.
Bir Kur’an’ı Kerim edinelim. Kırık mealli olsun. Neden? Kırık meal demek, Arapça kelimelerin altında Türkçe anlamlarının tek tek olması demek. Bu okuma uzun vadede Arapça kelimelere aşinalığımızı artırır. Ayrıca yan tarafta bütün cümleler şeklinde de meal olacağı için oradan toparlayabiliriz. Satın almak isteyenlere dediğim Kur’an’ın linkinı bırakıyorum:
Aşağıya bıraktığım linkte ise kırık mealli Kur’an’ın pdf dosyası var site üzerinde:
http://www.kuran.com.tr/kelime-meali/turkce/fatiha-suresi
2- Meal
Parantez içi açıklamaları sebebiyle piyasadaki en yaygın ve iyi çeviri (meal) Feyzu’l Furkan. Onun da linkini bırakıyorum:
(Hayız hâlinde meal okunmasında hiçbir sakınca yoktur. Meal latin harflerinden oluşur. Ay başı hâlinde (regl) okunması haram olan Kur’an’ın kendisidir. Baş açıkken de meal okunur, abdestli ve örtülü olmak şart değildir. Bütün bu izinler Kur’an DİNLERKEN de vardır.)
3- Hadis
Muhammed Emin Yıldırım’ın yazdığı Hadis Dersleri güzel bir başlangıç kitabı olabilir. Riyazü’s Salihin en yaygın ve dolu hadis kaynaklarımızdan biridir. Pdf olarak da bulmanız mümkün. Benim göz bebeğim ise Hadislerle İlim ve Hikmet Eseri. İkisinin de linkini bırakacağım. Birkaç tane de tavsiye kitap ekliyorum:
*Hadislerle İlim ve Hikmet
*Riyazü’s Salihin
*Tavsiyeler
https://www.ravzakitap.com/insani-iliskilerde-ilahi-olcu-ciltli
https://www.ravzakitap.com/sahabeyi-nasil-anlamaliyiz
https://www.ravzakitap.com/ibadetin-beyni-dua
4-Siyer
Bu alanda çok çeşitli okumalar yapmadım ama kendi bildiğim ve okuyanlardan da olumlu dönüş aldığım siyer kaynağı Celaleddin Vatandaş’ın kitabı. Link bırakacağım. Dili sade ve akıcı olduğu için kolaylıkla okumak mümkün. Aşağıdaki iki cilt ama tek cilt hâline de getirilmişti, öyle tercih etmek isterseniz ararsınız.
*Ek Tavsiye
https://www.kitapyurdu.com/kitap/genclerle-tevhid-dersleri/268402.html
Günlük program ve zikirler için:
https://dilaraninpenceresi.com/verimli-bir-gun-icin-6-madde/
Dijital Kaynaklar
1- Kaynak Eserler
İslami Yöntem isimli sitede (linki aşağı bırakacağım) yukarıdaki alanların tümünde kaynak bulabilirsiniz. Tefsir çalışmak isterseniz dil olarak Türkçeyi seçtikten sonra sure ismi ve tefsir seçeneğini belirlemeniz gerekiyor. Seçmenizi tavsiye ettiklerim:
*Basirul Kur’an (sade ve açık izah)
*Esbab-ı Nüzul (iniş sebepleri için)
*Büyük Kur’an Tefsiri (daha geniş bilgi isteyenler için)
http://www.islamiyontem.net/anasayfa
2- Video Ders Serileri
*İlmihal Dersleri / Fıkha Giriş
https://www.youtube.com/watch?v=hkiclSH9cXA&list=PL3P7x9qFB3oUhvv8_u8yowfr2PTV5NKFw
Bu dersler bittikten sonra Kadın Fıkhı için:
https://www.youtube.com/watch?v=OuK7dDoOdMY&list=PL3P7x9qFB3oVmrgkawA7ATAVgS9l09mBj
*Aile Fıkhı / KENDİSİNE İYİLİK ETMEK İSTEYEN BÜTÜN MÜSLÜMANLAR İÇİN
https://www.youtube.com/watch?v=6zBBfc0-BoY&list=PLYblxiEFBY-740bHXxWTIl_r76akXvXmf
*Tefsir Dersleri
1- Ali Küçük Hoca
https://www.youtube.com/c/TefsirDersiDinle/playlists
2- Nouman Ali Khan Hoca
https://www.youtube.com/watch?v=33JGYBEJFKc&list=PLeS6pnHICl1zsmvapLPgwrWVOG112bbPu
3- İhsan Şenocak Hoca (dili biraz daha ağırdır)
https://www.youtube.com/watch?v=MLoXP59I2To&list=PLUlKGi2Libs9bl4giPw8Lv89hpR0PzD27
4- Şerafeddin Kalay- Amentü Tefsiri (yürürken, yemek yaparken vs dinlediğim bu serinin derslerini bazen iki sefer dinlediğim oldu. çok lezzetli, ufku açan, tefekkür artıran harika bir ders serisi)
https://www.youtube.com/watch?v=LBW8yHsx6DM&list=PLYblxiEFBY-7bsywDj1HERWFYIrcfL3yX
5-Naçizane, uzun yıllardır yürüttüğüm tefsir derslerinin bazı kayıtları da şuradadır:
https://open.spotify.com/show/58HfnafoRN8ks4WgUrfjTG?si=8dfd1a8e6fff49fa
*Birçok Ders Serisi Bulunan Tavsiye Kanallar
1-Sosyal Doku
https://www.youtube.com/user/SosyalDokuDernegi/playlists
2-Siyer Tv
https://www.youtube.com/c/siyertv/playlists
3- Genç Müslümanlar
https://www.youtube.com/c/Gen%C3%A7M%C3%BCsl%C3%BCmanlarHD/playlists
4-Kalemder
https://www.youtube.com/c/KALEMDER%C3%9CMRAN%C4%B0YE/playlists
*Kişisel Gelişim
1-Saliha Erdim
https://www.youtube.com/c/SalihaErdimHan%C4%B1mefendi
2-Beyhan Budak
https://www.youtube.com/c/BeyhanBudakYoutube
*Bir de Tefekkür İçin Sebepler Bırakalım 🙂
https://www.youtube.com/c/RustadMedia
*Sorular İçin
https://sorularlaislamiyet.com/
*Kısa da olsa not tutarak ilerlemek en güzelidir ancak not tutamam diyerek başlamayacaksanız tutmadan da olsa başlayın. Bir şeyi en iyi hâliyle yapamıyorsak da gayret edelim ki en güzele ulaşma ihtimâlimiz olsun.
*Rabbim yolumuzu mübarek kılsın. İyi insan olmalı ve iyi insanların peşine düşmeli. 2-3 kişi dahi olsa haftada/iki haftada bir olsun toplanmalı. Bir ayet bir hadis okuyup tefekkür etmeli. Bu, çok büyük bir iştir. Ancak kendisini büyük görmeyen, kulluğunun farkında olan, birini beklemeyen o biri kendisi olanların işidir.
Selâmlar, sevgiler, hürmetler..
